Życie z osobą chorą na depresję jest na co dzień trudne. Odrzucenie, niedowierzanie, szukanie winy w sobie – takie są najczęstsze reakcje osób z najbliższego otoczenia chorego. Na wyleczenie depresji duży wpływ posiada to, czy jego rodzina lub partner będzie w stanie zaakceptować odmienność tego przykrego, lecz chwilowego stanu. Istotnym czynnikiem jest również odpowiednie wsparcie i opieka.
O czym pamiętać?
Najczęstsze objawy depresji to ciągłe przygnębienie, brak zainteresowania otoczeniem, apatia, nieczuła i obojętna postawa wobec dotychczas bliskich osób. Akceptacja otoczenia to podstawa do wyjścia z choroby. Przebywając na co dzień z osobą chorą na depresję nie możemy jej do niczego zmuszać. Niech postępuje według własnej woli i zgodnie ze swym zmiennym humorem. W miarę poprawy stanu przydatne będą natomiast delikatne sugestie odnośnie aktywniejszego spędzania czasu.
Psychika osoby z depresją jest niezmiernie wrażliwa, dlatego osoby z najbliższego otoczenia powinny unikać nieodpowiedniego zachowania, takiego jak mówienie podniesionym tonem lub wyładowywanie swej irytacji na chorym. Zamiast tego okazywać należy życzliwość oraz pomocną postawę, w czym jednak nie warto przesadzać poprzez wyręczanie chorego we wszystkim. Najlepiej wybrać się na konsultacje ze specjalistą, gdyż skorzystanie z pomocy psychologa przynosi bardzo dobre, a co najważniejsze trwałe efekty.
Za autoagresję uznaje się samookaleczanie, w tym kłucie lub cięcie skóry, nabywanie oparzeń z własnej woli, a także anoreksję – słowem wszystkie działanie dokonywane na własnym ciele prowadzące do wywołania uczucia bólu. Za autoagresję można uznać nawet przeprowadzanie operacji plastycznych oraz uprawianie dyscyplin sportowych, gdyż ich wynikiem może być powstanie pewnych deformacji.
Skąd bierze się autoagresja?
Do najczęściej podawanych przyczyn leżących u podłożu autoagresywnego zachowania należą urazy i traumy przebyte w dzieciństwie. Wychowywanie się bez rodziców, brak ich wsparcia, przemoc, alkoholizm, ciężka sytuacja materialna – wszystkie te czynniki mogą w przyszłości doprowadzić do powstania autoagresji.
Samookaleczanie się u osoby dorosłej ma na celu rozładowanie napięcia powstałego w wyniku stresującej sytuacji. W momencie zadawania sobie bólu u osoby chorej dochodzi do wytworzenia się endorfin, przez co rany na ciele traktowane są jako źródło szczęścia, nie zaś cierpienia. Autoagresja często pojawia się u osób cierpiących na syndrom Retta, czyli zaburzenia mózgu, a także w przypadku chorych na autyzm. Inne czynniki sprzyjające zachowaniu autoagresywnemu to zapalenie mózgu oraz uszkodzenie tkanki mózgowej na skutek zażywania substancji szkodliwych. Samookaleczanie należy do częstych objawów przy stanach depresyjnych oraz schizofrenii.
Zespół stresu pourazowego (PTSD) to rodzaj zaburzenia psychicznego nabytego w wyniku traumatycznego przeżycia, z którego akceptacją chory nie może sobie poradzić. Efektem tego jest ponowne przeżywanie doświadczenia na jawie i we śnie, czemu towarzyszą niezwykle przykre odczucia nabyte w trakcie doznania traumy, takie jak silny strach czy bezradność.
Charakterystyka zaburzenia
Na zespół stresu pourazowego cierpią osoby, które doświadczyły lub były świadkami traumatycznych przeżyć, takich jak zabójstwo, porwanie, napad, gwałt lub tortury. PTSD występuje w okresie od jednego do trzech miesięcy po odbyciu się danej traumatycznej sytuacji. Objawy diagnozujące chorobę to powtarzanie wstrząsającego przeżycia lub sny z nim związane, a także stałe unikanie miejsc, osób, a często nawet rzeczy, które mogłyby nasunąć skojarzenia z danym doświadczeniem. Ponadto, chory cierpi na znaczne obniżenie koncentracji, problemy ze snem, pobudzoną aktywność fizyczną oraz wzmożenie się czujności. Może dojść do wystąpienia znacznej drażliwości i częstych wybuchów irytacji.
Leczenie zespołu stresu pourazowego powinno odbywać się pod nadzorem psychologa, który przeprowadza odpowiednią terapię. Szybkie pozbycie się zaburzenia wspomagają farmaceutyki, jakie zwykle przepisywane są przy walce z depresją.
Choroba otępienia, otępienie, zespół otępienny – wszystkie te nazwy odnoszą się do szeregu objawów spowodowanych uszkodzeniem tkanki nerwowej. Jeden z głównych objawów wystąpienia tej choroby to zanik pamięci krótkotrwałej i jednoczesne zachowanie krystalicznych wspomnień z dawnych lat.
Choroba otępienna – przyczyny, objawy i leczenie
Za jeden z czynników sprzyjających schorzeniu uznawana jest choroba Alzheimera. Statystycznie, to ona odpowiada za wystąpienie zespołu otępiennego u połowy chorych osób. Innymi powodami może być choroba Parkinsona, AIDS, przebycie udaru mózgu czy nadużywanie alkoholu w przeszłości. Objawy wskazujące na otępienie mózgu to zapominanie o rzeczach, jakie wydarzyły się przed chwilą, mylenie nazwisk oraz nazw przedmiotów, a także trudności z komunikacją z otoczeniem. Chora osoba potrzebuje coraz więcej wsparcia ze strony otoczenia, nawet jeżeli chodzi o wykonywanie podstawowych czynności. W celu wykrycia choroby wykonywane są badania diagnostyczne w postaci tomografii mózgu, morfologii krwi, badania tarczycy i wątroby, a także wykonany zostaje rezonans magnetyczny.
Po zdiagnozowaniu choroby przystępuje się do leczenia farmakologicznego, które nie prowadzi jednak do całkowitego wyleczenia choroby, a jedynie niweluje dyskomfort wynikły z objawów choroby otępienia. W polepszeniu sprawności chorego użyteczne są również ćwiczenia usprawniające pracę mózgu.
W dzisiejszej pogoni za sukcesem i pieniędzmi, problem pracoholizmu jest bagatelizowany, chociaż dotyka coraz większą ilość osób, zwłaszcza młodych i ambitnych pracowników. Uzależnienie od pracy ma charakter etapowy, a każda z poszczególnych faz może być jasno opisana.
Pracoholizm – kolejne etapy nałogu
Na początku nic silnie nie wskazuje na powstawanie uzależnienia. Przyszły pracoholik zaczyna brać coraz większą ilość nadgodzin, nie może przestać pracować nawet w dni wolne, a coraz więcej wolnego czasu poświęca doszkalaniu się lub czytaniu fachowej literatury. Na tym etapie mogą wystąpić takie symptomy jak odczuwanie permanentnego stresu, a w wyniku tego częste bóle brzucha, głowy oraz nudności.
W drugim stopniu uzależnienia osoba chora doskonale zdaje sobie sprawę z tego, że za dużo pracuje i zaniedbuje inne sfery życia, jednak uznaje taki stan rzeczy za normalny. W jej oczach na podziw zasługują jedynie ci, którzy pracują tyle samo co ona. Odczuwana potrzeba pracy przybiera na sile.
Ostatnia, czyli trzecia faza pracoholizmu, polega na zaniedbywaniu koniecznych czynności, przykładowo sypianiu jedynie kilka godzin w ciągu doby. Ze względu na ogólne zmęczenie organizmu, chory przestaje być dobrym pracownikiem, co wywołuje w nim frustrację i często jest powodem sięgania po używki.
Ratunkiem dla pracoholików jest indywidualna psychoterapia i wsparcie ze strony środowiska.
Pracoholizm przyjęło się uważać za chorobę XXI wieku, lecz przez lekarzy jest on uznawany za zwykłe uzależnienie. Wiele osób nie dostrzega potencjalnych zagrożeń pracoholizmu, jako że praca uważana jest za jedną z najważniejszych wartości w dzisiejszym społeczeństwie. Jednak traktowanie osiągnięć na polu zawodowym jako jedynego wyznacznika jakości naszego życia może prowadzić do wystąpienia zaburzeń psychicznych, a w efekcie do powstania uzależnienia od pracy.
Na czym polega pracoholizm?
Mechanizm działania pracoholizmu opiera się na zasadach podobnych jak w przypadku uzależnienia od używek, z tym że objawia się on jedynie na polu ludzkiej psychiki. Chory odczuwa ciągłą potrzebę pracy oraz wyznaczania sobie coraz trudniejszych celów do zrealizowania na polu zawodowym. Co więcej, nie jest on w stanie przestać myśleć o czekających go obowiązkach, przez co cierpi nie robiąc nic produktywnego. Dla osoby chorej praca staje się ucieczką od otaczających ją problemów – zamiast stawić czoła swoim troskom lub skorzystać z pomocy bliskich osób lub specjalistów, pracoholik oddaje się pracy.
Pracoholicy często zdają sobie sprawę ze swojego uzależnienia, jednak bez podjęcia odpowiednich kroków nie są w stanie poradzić sobie z nałogiem. W celu zwalczenia uzależnienia potrzebna jest specjalna terapia oraz pomoc ze strony psychoterapeuty. Wyleczenie może zająć nawet kilka miesięcy, lecz jest możliwe do osiągnięcia przez niemal każdego, kto cierpi z powodu pracoholizmu.
Na wielu etapach naszego życia zastanawiamy się, do czego dążymy i czy obrana przez nas droga na pewno jest prawidłowa. Często tego typu wątpliwości są krótkotrwałe i niegroźne, czasem jednak przeradzają się w poważne lęki, które w sposób skuteczny utrudniają prawidłowe funkcjonowanie.
Taki stan nazywany jest kryzysem egzystencjalnym i dotyczy postrzegania przez nas sensu naszego istnienia, a raczej braku takiego sensu.
Podczas kryzysu egzystencjalnego mamy do czynienia z intensywnymi wewnętrznymi lękami, które mają swój związek z tym, jak toczy się nasze życie. Brak poczucia spełnienia, wrażenie uwięzienia oraz lęk przed jutrem sprawiają, że nie jesteśmy w stanie skupić się na teraźniejszości. Przez cały czas towarzyszy nam wewnętrzny konflikt, który może się skończyć nawet załamaniem psychicznym.
Kiedy kryzys egzystencjalny ujawnia się najczęściej? Pierwsze jego oznaki możemy odczuwać jeszcze przed 20. rokiem życia, kiedy to następują pierwsze podsumowania dotychczasowych decyzji. Wybór szkoły czy pierwszej pracy ma ogromne znaczenie, dlatego często mamy wątpliwości, czy na pewno był on odpowiedni.
Kryzys egzystencjalny urzeczywistnia się także znacznie później, w okolicach 40. roku życia. Bardzo często dochodzi wtedy do tworzenia bilansów życiowych w oparciu o to, co osiągnęliśmy. Jeżeli nie jesteśmy szczęśliwy, kryzys może być związany z brakiem sensu dalszej egzystencji.
Dlatego jeżeli zaczniecie Państwo odczuwać pierwsze symptomy kryzysu egzystencjalnego, to nie czekajcie, tylko poszukajcie pomocy specjalisty.
Zachowania depresyjne wchodzące w skład zaburzeń afektywnych to, w obliczu szybkiego życia, stresu i presji otoczenia, coraz częstsze zjawisko. Oprócz obniżonego nastroju osoba w depresji posiada również zaburzenia snu, łaknienia, może wystąpić również spowolnienie ruchowe i inne objawy towarzyszące. Czy depresja może dotknąć dziecko? Wbrew pozorom przypadłość dotyka również małoletnich pacjentów. Warto jednak zauważyć, że zespół objawowy w tym przypadku jest nieco inny.
Objawy depresji u dzieci
Pierwszym i najważniejszym krokiem do rozpoznania zachowań depresyjnych u dziecka jest uważna obserwacja. Należy zwrócić uwagę, w jaki sposób reaguje na otoczenie, rówieśników, czy komunikuje się z innymi. Brak chęci do zabawy i brak reakcji na bodźce, które powinny cieszyć każde dziecko, może sugerować początki zaburzeń afektywnych. Nie jest to jednak objaw charakterystyczny, ponieważ np. dzieci wychowywane wśród dorosłych inaczej reagują na wiele sytuacji, niż te wychowane w domu pełnym rówieśników. Istotne są także sygnały, jakie daje nam dziecko odnośnie nieuzasadnionego bólu – brzucha, głowy, uczucia słabości, mdłości, a nawet biegunki. Mogą to być objawy psychosomatyczne.
Jak leczyć depresję u dzieci?
Postępowanie w leczeniu dzieci jest podobne jak u dorosłych, a więc, w lżejszych przypadkach stosuje się psychoterapię, natomiast w przypadkach poważnych – farmakoterapię i leczenie psychiatryczne.
Psychoanaliza jest jedną z teorii dotyczących funkcjonowania umysłu człowieka, tłumaczącą przyczyny różnych ludzkich działań, wyborów oraz lęków. Została stworzona na przełomie XIX i XX wieku przez Zygmunta Freuda, wiedeńskiego lekarza. W swoim podstawowym znaczeniu psychoanaliza bada wewnętrzne konflikty oraz motywacje, które są udziałem człowieka w jego codziennej egzystencji.
Kluczowym elementem w teorii psychoanalizy jest założenie, że istnieje część ludzkiego umysłu zwana nieświadomością. Znajdują się w niej ukryte treści psychiczne, np. wyparte wspomnienia, których nie można sobie uświadomić w tradycyjny sposób. Do tego, żeby je poznać i się do nich odnieść, konieczna jest pomoc terapeuty.
Nie oznacza to jednak, że nieuświadomione treści psychiczne nie mają żadnego wpływu na nasze życie. Psychoanaliza twierdzi, że mają, i to o wiele większy, niż jesteśmy w stanie przyznać. To właśnie one kształtują naszą osobowość, decydują o podejmowanych wyborach czy kształcie osobistych lęków. Ich przejawami są m.in. nerwice, marzenia senne, fobie czy omyłkowe i nieświadome działania.
Pisząc o psychoanalizie należy również pamiętać o istnieniu trzech dziedzin życia psychicznego. Są to: Id, składająca się z naturalnych popędów oraz instynktów; Ego, czyli jaźń, w której odzwierciedla się świadomie postrzegana rzeczywistość; a także Superego, czyli struktura obejmująca normy moralne oraz ideały, do których dążymy. Część umysłu zwana Id kieruje się głównie zasadą natychmiastowego zaspokojenia swoich potrzeb, czemu przeciwstawia się Superego. Ego jest w tym przypadku czynnikiem kompromisowym, próbującym pogodzić zasady moralne z biologicznymi instynktami.
Psychoanaliza zakłada, że przyczyną emocjonalnych lub umysłowych zaburzeń jest konflikt pomiędzy świadomą a nieświadomą częścią naszego umysłu. Ponadto bardzo silny wpływ na rozwój człowieka mają nieuświadomione wspomnienia z najwcześniejszego dzieciństwa, których zazwyczaj nie pamiętamy. Z tego względu uznawana jest za psychologię głębi, różniącą się od klasycznej psychologii założeniem istnienia nieświadomej części psychiki.
Obecnie psychoanaliza uznawana jest za jeden z kierunków we współczesnej psychologii.
ZOK jest skrótem oznaczającym zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne. Potoczną nazwą tego zaburzenia, obecnie coraz rzadziej stosowaną, jest nerwica natręctw. Polega ono na występowaniu u chorej osoby obsesyjnych, natrętnych myśli, nierzadko w połączeniu z kompulsyjnymi, przymusowymi zachowaniami. Powstrzymanie się przed obsesyjnymi myślami lub działaniami jest bardzo trudne i wiąże się z napięciem i cierpieniem. Przyjmuje się, że ZOK występuje w ok. 2,5% ogólnej populacji, zaś jego konkretnymi objawami są wyżej wspomniane obsesje oraz kompulsje.
Obsesje są natrętnymi, przykrymi oraz irracjonalnymi myślami, które są przez chorego uznawanie jako własne. Mogą dotyczyć wielu aspektów codziennego życia. Dzieli się je na kilka kategorii. Najpopularniejszą jest natrętna niepewność dotycząca prozaicznych rzeczy – wyłączenia światła, zamknięcia drzwi czy właściwego ułożenia lub umiejscowienia przedmiotów. Stosunkowo często spotykany jest również obsesyjny lęk przed zanieczyszczeniami, brudem i bakteriami, a także konieczność utrzymywania perfekcyjnego, symetrycznego porządku. W skład obsesji wchodzą również wulgarne, obsceniczne lub bluźniercze myśli w miejscach lub sytuacjach, w których są szczególnie nie na miejscu (kościół, szpital, szkoła) i są sprzeczne ze światopoglądem chorego. Obsesjami są również natrętne, nierealizowane myśli dotyczące kompromitujących lub nieobyczajnych zachowań, a także ciągłe i bezużyteczne skupianie się na jednej myśli lub idei bez możliwości dojścia do konstruktywnych wniosków.
Kompulsje są z kolei nawracającymi, niechcianymi czynnościami. Są one niejako rzeczywistą realizacją obsesji. Polegają m.in. na natrętnym sprawdzaniu kurków z gazem czy wodą, ciągłym myciu i czyszczeniu różnych części ciała, nawracającym sprawdzaniu ułożenia różnych obiektów (od ubrań po meble, sztućce, przedmioty kolekcjonowane itp.). Ponadto kompulsje mogą się przejawiać złożonymi czynnościami przypominającymi rytuały, których wykonanie w opinii chorego zapobiegnie nieszczęściu lub negatywnym zdarzeniom. Za kompulsję uznaje się również przymusowe gromadzenie przedmiotów.
Warto również pamiętać, że ZOK mogą towarzyszyć tiki nerwowe, objawy zaburzeń lękowych lub depresyjnych czy różnego rodzaju fobie.
